ปวดฝ่าเท้า เรื่องธรรมดาที่ไม่ควรมองข้าม

อาการปวดฝ่าเท้า ปวดเอ็นร้อยหวาย เป็นอาการปวดยอดฮิตที่เกิดขึ้นกับใครก็ได้ เพราะเราต้องเดิน ทำกิจวัตรประจำ ของเราต่างๆ ยิ่งโดยเฉพาะเวลาไปต่างประเทศที่ต้องเดินเยอะๆ ส่วนเท้าจะเจ็บมากเนื่องจากด้วยเหตุผลหลายๆ อย่างไม่ว่าจะเป็นน้ำหนักตัว หรือ รองเท้าที่เราใส่เดิน อย่างไรก็ตามอาการเหล่านี้เป็นปัญหากวนใจที่เราไม่อาจละเลยและไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ง่ายๆ โดยปัญหาเกี่ยวกับเท้าส่วนใหญ่ที่เรารู้จัก นั้นก็คือ เอ็นร้อยหวายอักเสบ และโรครองช้ำหรือพังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบ สองอาการนี้ในบางกรณีก็เกี่ยวข้องกัน โดยวันนี้จะนำเสนอเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดการอักเสบของเอ็นร้อยหวาย และ โรครองช้ำ พร้อมท่ายืดง่ายๆที่ไม่ว่าอยู่ที่ไหนก็ทำได้

อันดับแรกเอ็นร้อยหวายอักเสบ หรือ Achilles Tendinitis คืออะไรกัน สังเกตุอาการยังไง? เกิดจากอะไร?

เอ็นร้อนหวายอักเสบ เป็นการอักเสบที่ตำแหน่งเอ็นร้อยหวาย ส่วนใหญ่เกิดจากบาดเจ็บเล็กน้อย ในลักษณะที่ต่อเนื่องหรือซ้ำซาก มีส่วนน้อยที่เกิดจากเป็นส่วนหนึ่งของโรคข้อบางชนิด เช่น โรคกระดูกสันหลังยึดแข็งเหมือนป้องไม้ไผ่ (Ankylosing Spondylosis) เพราะเอ็นร้อยหวายเป็นตำแหน่งที่เลือดมาเลี้ยงน้อยอยู่เป็นทุนเดิม มีผลให้การซ่อมแซมเกิดขึ้นได้ช้า ยิ่งมีการบาดเจ็บซ้ำ ยิ่งทำให้เกิดการทำลายและการเสื่อมของเอ็นจนเรื้อรังยากต่อการรักษาได้บ่อย

การวินิจฉัยการอักเสบของเอ็นร้อยหวายนั้นตรงไปตรงมาโดยสังเกตจากอาการปวดตรงตำแหน่งของเอ็นร้อยหวายโดยตรงและจะปวดมากทุกครั้งที่เดินลงน้ำหนัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาที่ต้องเดินเขย่งเท้าอาจจะทนไม่ไหว บางครั้งอาจมีปวดร้าวขึ้นมาถึงน่อง ขณะที่บางรายอาจมีอาการบวมร่วมด้วยซึ่งเกิดจากมีการอักเสบของถุงน้ำใต้เอ็นร้อยหวาย ในกรณีที่เป็นมากๆ หรือเรื้อรัง อาจจะคลำได้ ก้อนเล็กๆ หรือลักษณะขรุขระ บริเวณเหนือส้นเท้าทางด้านหลังได้

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เอ็นร้อยหวายอักเสบง่ายได้แก่

• การเดินหรือวิ่งขึ้นหรือลงทางลาดเป็นประจำ
• การสวมใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม เช่น มีพื้นส้นรองเท้าแข็งเกินไป ขาดความยืดหยุ่น หรือรองเท้าไม่มีคุณสมบัติพิเศษช่วยรับและกระจายน้ำหนัก
• ปัญหาจากกล้ามเนื้อน่อง และต้นขาเกร็งตึงจนเกินไป ซึ่งมักเกิดในนักกีฬาที่ยืดเส้นยืดสาย
  วอร์มอัพ (warm up) ก่อนการเล่นกีฬาไม่เพียงพอ
• โรคข้อบางชนิดดังที่กล่าวเบื้องต้น และแน่นอนน้ำหนักตัวที่มากไปก็เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญ

 โรครองช้ำหรือพังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบ หรือ Plantar Fasciitis คืออะไร วินิฉัยอย่างไร? เกิดจากอะไร?

โรครองช้ำหรือพังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบ ชื่อภาษาอังกฤษเรียกว่า plantar fasciitis ถือเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ที่ทำให้เกิดอาการปวดใต้ฝ่าเท้า (Inferior or plantar heel pain)

โรคนี้มีสาเหตุ มาจากหลายปัจจัย (multifactorial) เช่น น้ำหนักตัวมาก อายุมากขึ้น ยืนทำงานนานๆ การใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม และเอ็นร้อยหวายตึง เป็นต้น

อาการ

ผู้ป่วยจะมีอาการปวดมากเหมือนมีอะไรมาทิ่ม หรือ แทงที่ผ่าเท้า เมื่อลงเดิน 2-3 ก้าวแรกหลังจากตื่นนอน (start-up pain) แต่เมื่อเดินไปสักพักอาการปวดจะดีขึ้น เนื่องจากขณะนอนในตอนกลางคืน ข้อเท้าจะอยู่ในท่ากระดกลง (plantar flexion) ทำให้เอ็นใต้ผ่าเท้าหย่อน จึงทำให้ผังผืดเกิดการหดและยึดในระหว่างการนอน แต่พอผู้ป่วยลุกขึ้นเดินในตอนเช้าก้าวแรก ผังผืดจะถูกยืดหรือถูกกระชากอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดอาการปวดที่ผ่าเท้าหรืออาการปวดอาจจะเกิดจากการนั่งเป็นเวลานานๆ ในระหว่างวันได้ เช่นกัน

การตรวจ

การตรวจร่างกายก็จะพบว่ากดเจ็บตรงตำแหน่งจุดเกาะของผังผืดใต้ฝ่าเท้า (plantar medial tubercle) ในผู้ป่วยบางรายก็จะตรวจพบว่ามีเอ็นร้อยหวายตึงด้วยการตรวจทางรังสีในผู้ป่วยบางรายที่ได้ถ่ายภาพรังสีของข้อเท้า อาจจะตรวจพบกระดูกงอกขึ้นมาใต้ผ่าเท้า (calcaneal spur) ซึ่งโดยปกติก็จะพบได้ 33% คนทั่วไปและอาจจะพบสูงถึง 80% ในผู้ป่วยที่ปวดฝ่าเท้า (inferior heel pain) และพบได้สูงถึง 89% ในผู้ป่วยที่เป็นโรคผังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบ ผู้หญิงพบได้มากกว่าผู้ชาย โดยสาเหตุที่เกิดมาจากหลายปัจจัยโดยมีเรื่องน้ำหนักตัวที่มากและการยืนนานเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดกระดูกงอก

สรุป

อาการเหล่านี้เกิดได้จากปัจจัยหลายอย่างไม่ว่าจะเป็นการใช้ชีวิตของเรา รองเท้าที่เราใส่ น้ำหนัก หรือโรคเกี่ยวกับกระดูกสันหลังของแต่ละบุคคล สามารถกระทบสุขภาพเท้าของเราได้ ดังนั้นแอดมินจึงได้เสนอท่ายืดเส้นบริเวณเอ็นร้อยหวายไว้ให้ทุกท่านได้ลองนำไปปฏิบัติ อาการเหล่านี้อาจจะดีขึ้นก็เป็นได้ การเล่นพิลาทิสก็สามารถลดอาการปวดเท้าเหล่านี้ได้เช่นกันค่ะ เพราะพิลาทิสมีหลายท่ามาก ที่เน้นทุกส่วนของกล้ามเนื้อ ซึ่งส่วนมากจะเน้นยืดเหยียด เพื่อลดอาการตึงของกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อที่ตึงส่วนมากจะเป็นส่วนเท้า หลัง คอ บ่าไหล่ ซึ่งพิลาทิสสามารถช่วยได้หากเราฝึกฝนพิลาทิสเป็นประจำ หลายๆ ท่านอาจจะยังไม่เคยลองฝึกพิลาทิสหากสนใจเล่นพิลาทิส ติดต่อเราได้เลยค่ะ Line: @fiftyfiftystudio